Gamified Tiyatroya Kısa Bir Bakış
2019 yılında patlak veren COVID – 19 virüsü sonrasında tiyatro da birçok alan gibi dijital dünyaya adım atmaya başladı. Pandemiden önce de örnekleri olan gamified tiyatro ise bu dönem daha bilinir hale geldi. Peki nedir bu gamified tiyatro?
Gamified Tiyatro Nedir?
Gamified theatre için henüz kabul edilen Türkçe bir karşılık yok. Oyunsal tiyatro ya da oyunlaştırılmış tiyatro olarak Türkçeye çevrilebilir. Geleneksel tiyatrodan farklı olarak gamified tiyatroda VR gözlükler ya da mobil uygulamalar gibi dijital teknik ekipmanlar kullanılarak seyircinin de performansa dahil olması sağlanıyor. Tiyatro eleştirmeni Rebecca Gordon ve ışık tasarımcısı Meghan Reilly bu tür tiyatro oyunlarını “immersive” yani kapsayan veya çevreleyen olarak nitelendiriyor. Gamified tiyatro yapısı gereği dördüncü duvarı kırarak seyirciyi içine alıyor. Üzerine henüz yeterli araştırma yapılmış olmasa da dünyada farklı örnekleri bulunan oyunsal tiyatro içinde barındırdığı dijital elementlerle farklı bir performans vadediyor.
Yurt Dışındaki Bazı Gamified Tiyatro Örnekleri
2013 yılında İngiltere’nin Ashford kasabasında, Aoi Nakamura ve Esteban Fourmi tarafından kurulan AΦE topluluğu, interaktif tiyatro anlayışına değişik bir performans kattılar. WHIST adlı oyun, video oyunları ve VR teknolojisiyle desteklenen kısmen teatral kısmen sanat enstalasyonu olan bir yapım.
Görsel kaynak: https://www.creativereview.co.uk
Performansın başlangıcında seyirciler heykellerle dolu bir odaya götürülüyor. Samsung Gear VR headset takan seyirciler kendilerini freudyen bir rüya dünyasında buluyor. Rüya seçimleri ise oyun boyunca aldığınız kararlara ve odada bulunan heykellerin kilidini açma başarınıza göre değişiyor. Heykellerin kilitlerini ise heykellerin etrafında dolaşarak ya da heykeller üzerindeki doğru noktalara VR ekipmanları yardımıyla odaklanarak açmak mümkün.
VR teknolojisini kullanarak oyunlaştırılmış bir tiyatro oyunu sunan WHIST, içinde yetmiş altı farklı olasılık barındırıyor. İki kişinin aynı rüyayı deneyimleyemeyeceği bu gamified tiyatro oyununda nasıl ilerleyeceğine seyirci kendi karar veriyor. Kavga eden bir çifte ya da yalnız bir adama rastlanabilen bu hikayeler, seyircilerin verdiği farklı tepkilerle şekilleniyor. Yolun sonunda ise hikayelere yaklaşma biçimine göre seyircilere belli numaralar veriliyor. Bu numaralar sonucunda bazı psikolojik yorumlar elde ediliyor. Örneğin bir seyircinin kıskançlık eğilimi varken diğerinin öfke problemleri olabilir.
Whist oyunun fragmanı: https://www.youtube.com/watch?v=EeRx_J9XtW4&t=3s
Gamified tiyatro seyirciyi oyuna katmak için her zaman teknolojiden destek almıyor. Yine İngiliz bir topluluk olan Punchdrunk tarafından New York’ta sahnelenen Sleep No More adlı oyun bu tarz gamified tiyatronun başarılı örnekleri arasında. Macbeth uyarlaması olan yapım, altı katlı bir depoda sahneleniyor. WHIST adlı yapımın aksine içinde oyuncular da bulunuyor. Seyirciler oyunun başında bir maske takıyor ve oyun sonuna kadar çıkarmıyor. “Talih cesurdan yanadır” cümlesinden sonra her seyirci kendi istedikleri gibi bu dünyayı keşfe çıkıyor. Konuşmaların yasak olduğu performansta isterlerse bir oyuncuyu takip edebilir ya da hikayenin sadece belli kısımları görmeyi tercih edebilirler. Seyircilerin mekanın içindeki eşyaları keşfetmeye teşvik edildiği bu oyunda, oyuncular bazı seyircileri gizli sahneler için farklı odalara götürebiliyor.
Görsel kaynak: https://www.buzzfeednews.com/
Türkiye’den Map To Utopia Örneği
Gamified tiyatro örneklerine Türkiye’de rastlamak da mümkün. En son 2020 yılında İKSV Tiyatro Festivali’nde Platform Tiyatro ve Fringe Ensemble ortaklığında sahnelenen Map To Utopia adlı yapım Türkiye’deki oyunlaştırılmış tiyatro örneklerinden. Zoom adlı uygulama üzerinden gerçekleşen performansta seyirciler oyuna farklı avatarlar ile dahil oluyor. Dört farklı kurmaca semte dahil olan seyirciler bir yandan mobil uygulama üzerinden kendi avatarları hakkında bilgi ediniyor bir yandan da Zoom üzerinden belli hikayeleri takip ediyorlar.
Kaynak:
